1-06-25 Festival Karavaan geldt al jaren als een van de belangrijkste (en leukste!) aanjagers van nieuw locatietheatertalent. Kriskras door Alkmaar (en omgeving) onderzoeken theatermakers onze omgang met het slavernijverleden, de wooncrisis en vluchtelingen.
Een sater is altijd welkom, en een leuke faun: geen probleem. Maar een méns? Vol afgrijzen kijkt het mythische boswezen Eteokles naar die ‘enge kale roze mensendingen’ op de tribune, die zijn broer Polyneikes onderdak heeft beloofd, in deze laatste satervrijplaats in een door mensen volgebouwde wereld.
Welkom in Thebe: in dit geval een verzameling sloopwoningen aan de rand van Alkmaar, waar twee kopknuffelende saterbroers na de dood van hun ouders opnieuw vaste grond onder hun hoeven zoeken. De openluchtvoorstelling Op grond van leven ging in première tijdens het openingsweekend van Festival Karavaan, dat als belangrijke aanjager van nieuw locatietheater jaarlijks Alkmaar en omgeving ontgint.
Collectief Blauwdruk baseerde dit stuk op de vrijwel vergeten tragedie Zeven tegen Thebe (467 v.Chr.) van de Griekse dichter Aischylos. Maar ze trokken diens verzen flink uit het verstofte slop: hun bloemrijke jambes barstensvol vernuftige taalgrapjes, kronkelende (binnen)rijm en actuele referenties, gaan op een organische manier heel erg over de thema’s van nu: woningnood, vluchtelingencrisis, stikstof en de samenhang daartussen. Wanneer mag je je een stuk grond toe-eigenen? En welke rechten heeft een groep zonder land, in dit geval het opgejaagde publiek?
Het altruïsme van zelfverklaard idealist Polyneikes, die wel eventjes een heel volk onder zijn geprivilegieerde hoede neemt, wordt net zo goed gevoed door gemakzuchtige arrogantie als de kwalijke xenofobie van zijn broer, die stug zijn hoeven in het zand zet bij alles zónder hoorns en een vacht. Beiden vinden dat ze mogen bepalen wat er met het land gebeurt (‘ik heb keihard aan deze grond geërfd, ehh: gewérkt’).
Ondertussen laat Collectief Blauwdruk zien dat het maatschappelijke ook altijd met het persoonlijke is verweven: in de kern is het namelijk ook drama over twee uit het lood geslagen, rouwende broers, die opnieuw richting zoeken na de dood van hun ouders. Rouw kan aanzetten tot rare bokkensprongen, daar hoef je geen sater voor te zijn.
De rijk uitgewerkte thema’s raken uiteindelijk toch enigszins vertroebeld in de rommelige climax, waarna het stuk vrij abrupt is afgelopen. Daardoor blijf je toch wat teleurgesteld achter. Op grond van leven is een intelligent en humoristisch theaterfeestje, dat een zorgvuldiger einde had verdiend.
Ook in de compacte stadsopera Carel, die collectief Ludvik in de Grote Kerk in Alkmaar speelt, wordt gerouwd. De Alkmaarse oud-burgemeester Carel de Dieu en zijn vrouw treuren om hun nooit ingeloste kinderwens. Uit angst zonder nageslacht in de vergetelheid te raken, raakt Carel, gevoed door een duivelse aanwezigheid, geobsedeerd door zijn eigen begrafenis. ‘Je sterft maar één keer: wat wil je vertellen?’
Indrukwekkend zijn de prachtige barokachtige composities, meerstemmige koorzangen en imponerende zangsolo’s. Inhoudelijk blijft Carel helaas aan de oppervlakte. Belangrijke omslagen komen lukraak uit het niets, waardoor de personages onnodig vlak blijven. Met name de burgemeestersvrouw had een minder lijdzame ontwikkeling verdiend.
Waar Carel vanwege zijn kinderloosheid geobsedeerd is door de toekomst, wordt het jonge stel in Rosette & Baron juist vanwege hun aanstaande kind in beslag genomen door het verleden. Tijdens hun verhuizing ontdekken ze dat er in de 17de eeuw een tot slaaf gemaakt gezin in hun nieuwe huis woonde.
Zij duikt in de geschiedenis, vastbesloten hun kind alles over de koloniale geschiedenis te kunnen vertellen. Hij weigert zijn kind met dat verleden te belasten. ‘Als ze weet wie ze vandaag is, is dat genoeg.’
Theatermaker Koen Verheijden legt in dit korte theaterkleinood bloot hoe de liefde voor een toekomstig kind gepaard kan gaan met diepe angst voor je eigen onvermogen en verleden. ‘Hoe kun jij ons kind opvangen, als jij jezelf niet eens kunt dragen?’, bijt zij hem toe.
Het is jammer dat Verheijden in zijn tekst steevast elke emotie letterlijk benoemt en zijn regie weinig tegenkleur aanbrengt. Het verloop, hoe mooi ook, blijft daardoor voorspelbaar, de grote sprongen krijgen niet het reliëf die ze verdienen. Verheijden heeft prachtig materiaal in handen, met veel meer waardevolle tegenstrijdigheden en opgekropt verdriet dan vooralsnog wordt blootgelegd.
Festivalhart ‘in de achtertuin’
In het Alkmaarse Victoriepark verrijst tijdens Festival Karavaan voor het vijfde jaar het sfeervolle festivalhart ‘Yes In My Backyard’. Ambitieus theatertalent in alle genres presenteert zichzelf in deze ‘achtertuin van Alkmaar’ met korte voorstellingen in intieme theatertentjes.
Zoals het leuke, kersverse muziektheatercollectief Oopsie Daisy, dat met de ingedikte jukeboxmusical Broadway Baby een prachtige ode brengt aan kleine mensen met (te) grote dromen. Theatermaker Lars Brinkman speelt ondertussen in de kwetsbare kleedkamervoorstelling My Darling Demon een drag-artiest die vecht met innerlijke demonen. En met het eenpersoonscircus Het circusje voert talent Just van Bommel een bevlogen pleidooi voor ruimdenkendheid.
Op grond van leven door Collectief Blauwdruk. Eindregie Belle van Heerikhuizen ★★★★☆
Carel door Collectief Ludvik. Regie Jasper van Hofwegen, libretto Marlies Bosmans, muziek Stan Geurts ★★★☆☆
Rosette & Baron door Koen Verheijden (concept, tekst en regie) ★★★☆☆
