20-09-23 Alcmaria Victrix!!, klinkt het onderweg. Het is 8 oktober 1573 en Alkmaar is eindelijk bevrijd van de Spaanse overheerser. Of is dat toch nog een Spanjaard, met zijn enkels in de modder? Collectief BLAUWDRUK stort zich met twee Alkmaarders en een krijgsgevangene in het feest van de vrijheid. Maar hoe vrij is dat eigenlijk, vrijheid?
Het is een heerlijke avond in de Oudorperpolder waar de drie acteurs van Collectief BLAUWDRUK ter gelegenheid van 450 jaar Alkmaars Ontzet een speciale voorstelling hebben gemaakt. Het historische gegeven is zeer vrij bewerkt door vaste eindregisseur Matthijs IJgosse, met als vaste ingrediënten een geheel eigen taaltje, doorspekt met (nep) Spaans, de nodige absurdistische verwikkelingen die uiteindelijk toch wel degelijk ergens over blijken te gáán en uitermate fysiek en virtuoos spel.
De voorstelling speelt zich – ook al volgens BLAUWDRUK-traditie – af op een bijzondere plek, middenin de Oudorperpolder. Vanaf het station Alkmaar-Noord maak je, onder begeleiding van een aantal vrijwilligers, een korte wandeling door de polder in een authentiek Noord-Hollands landschap van slootjes, weilanden en molens. Onderweg kom je ze al tegen, uitzinnige Alkmaarders die ‘Alcmaria Victrix!!’ roepen. Eindelijk zijn ze vrij na jaren van overheersing: die vrijheid gaan ze vieren en NOOIT meer loslaten.
Rondom een drassige plas – overblijfsel van de doorgestoken dijken waardoor de weilanden zijn ondergelopen – is een tribune gebouwd; middenin de plas blijkt zich nog een achtergelaten Spanjaard te bevinden, Pedro (Tijn Panis). De twee overwinnaars uit Alkmaar, hardliner Gerardo (Romijn Scholten) en de wankelmoedige Balthasar (Bram Walter), krijgen al meteen ruzie over wat ze met hem aan moeten. Gerardo gaat lekker feestvieren, Balthasar moet maar even op hem passen.
In een monoloog leren we dat de inmiddels aan de ketting gelegde Pedro er ook maar is ingetuind toen hij op vredesmissie ging; hij vertelt Balthasar over zijn geboorteplek en zijn twaalf kinderen. Er ontstaat al gauw een band tussen de twee mannen en wanneer Gerardo terugkeert, blijkt het vrijheidsfeest te zijn ontaard in een slachtpartij. Zo makkelijk is het niet, feestvieren; voor je het weet, sta je aan de verkeerde kant.
Op slimme wijze wordt getoond hoe zij dan maar proberen om al onderhandelend, met alle onderlinge verschillen, een nieuw soort beschaving op te bouwen: ‘Zo is het polderen begonnen.’ Met stemrecht en al, en vol geestige verwijzingen naar het nu, de actualiteit van 450 jaar later. Toerisme wordt verboden, Amsterdam is een nog go area, over grenzen bewaken dan wel muren bouwen wordt eindeloos gesteggeld en ja, het zijn wel de late middeleeuwen hè, dus veel te weinig blauw op straat.
Dit alles in een heerlijk taalbrouwsel waar het Collectief na hun briljante Vondeltrilogie en Molière-bewerking inmiddels wel patent op heeft: ze proberen het Spaans af te leren want dat kan nu natuurlijk echt niet meer, maar dat gaat gepaard met de nodige problemos.
Het tempo ligt hoog, er wordt met veel fysieke inzet gespeeld, letterlijk met de poten in de modder. De timing van de vele taalgrappen en kwinkslagen is vlekkeloos, net als de verstaanbaarheid, des te knapper omdat de (enige) try-out de avond ervoor niet doorging vanwege het slechte weer. Ondanks het kluchtige karakter is de onderliggende thematiek serieus genoeg: is bevrijd worden hetzelfde als vrij zijn en hoe houd je dat gevoel van vrijheid vast? Wat betekent vrijheid als die ten koste gaat van de vrijheid van de ander?
De toestand escaleert steeds verder. Pedro maakt een geweldig nummer van het aanbieden van excuses en na een briljante scheldkanonnade waarin de twee Alkmaarders elkaar uitmaken voor alles wat de mensheid zo’n beetje aan smerigheid heeft bedacht, blijft er uiteindelijk toch een sprankje hoop over. Vrij Van Verzet is opnieuw een even schrijnende als hilarische tragikomedie waarin op het scherp van de snede wordt gespeeld in Blauwdruks geheel eigen, lekker vette en barokke stijl.
